DOĞAL AFETLERDEN’ÇIĞ’

1) Çığ Nedir?

              Orman örtüsünden yoksun dağlarda,eğimli arazilerde katmanlar halinde birikmiş olan kar kütlesinin iç veya dış kuvvetlerin etkisiyle ani olarak bulunduğu yerden yamaç eğimi yönünde hızla akması olarak tanımlanır.Çoğu kez çığ oldu veya çığ düştü olarak da ifade edilir. Yüksek kesimler ve özellikle de belirli yüksekliğe kadar dağlarda görülen yoğun ve sürekli kar yağışı depo ve kümeler şeklinde kalın örtüler oluşturmaktadır. Tabakalaşmış bu kalın kar örtüsünün çeşitli nedenlere bağlı olarak yerçekiminin etkisiyle yamaç eğimi yönünde aşağılara doğru hareketi çığ olayını doğurmaktadır. Çığ olayında kütlenin hareketi genellikle akma ve kayma şeklinde olmaktadır.

Dağlık ve eğimli arazilerde özellikle kış ve ilkbahar aylarında bir kar kütlesinin çeşitli nedenlerle bulunduğu yerden koparak dağın yamacı boyunca yuvarlanması veya kayması ile ortaya çıkan ve insanoğlunun karşılaştığı en önemli doğal afetlerden biri olan çığlar oluştukları bölgelerdeki yerleşim birimlerinde büyük can ve mal kaybına sebep olurlar. Tutulan arşiv kaynaklarına göre Türkiye’de 1890-2004 yılları arasında 34 ilde meydana gelen 552 çığ olayında toplam 1283 kişi hayatını kaybetmiştir. Ülkemizde her yıl ortalama 40 kişi çığdan dolayı hayatını kaybetmektedir. Maddi kayıplar hakkında bugüne kadar AFET İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ‘nce yerleşim yerlerinde yapılan incelemelere göre nakledilmesine karar verilen hane sayısı 5500 civarıdır. Söz konusu istatistiklere göre Türkiye’deki çığ olaylarının %80’i Ocak ve Şubat aylarında ve hemen hemen tamamı DOĞU KARADENİZ, DOĞU ANADOLU VE G.D. ANADOLU’nun dağlık kesimlerinde meydana gelmektedir.

Eğik bir yüzey üzerinde bulunan her kar örtüsü gerek kendi içinde ve gerek komşu bölgelere karşı gerilimlerle doludur. Herhangi bir yerde bu gerilim karın dayanıklılığını veya istikrarını aştığı zaman kar örtüsü kırılır. İlk anda yerel olan çatlak veya kırık büyük bir hızla etrafa yayılır ve karlı yamacın bütün komşu bölgelerini içine alır. Genellikle çığların meydana geldiği yamaçların eğimleri 28-45 derece arasındadır. Daha az eğimli yamaçlarda çığlara çok ender rastlanır. Daha dik yamaçlarda ise genellikle çığ oluşturacak büyüklükte kar kütleleri toplanıp bir araya gelemez. Çığ olayı en karmaşık doğa olaylarından biridir. Bugünün teknolojisi ile kar tabakalarını gözleyerek çığın oluşabileceği önceden tespit edilmesi mümkün değildir. Bu nedenle çığın oluşumunu tümüyle tahmin etmek mümkün değildir. Ancak çığı ortaya çıkaran şartlardan hareket ederek atmosferik şartların değişmesiyle kar kütlelerinin kayma ihtimali veya artan sabitlik derecesi arasında bir ilişki kurularak hava gibi çığ öngörüsü de yapmak, çığ şartlarını gözleyip tehlikenin derecesi hakkında fikir yürütmek oldukça yararlı ve gereklidir.

2) Zararları:

·         Çığ olayının yaşandığı yerdeki binalar, tüm alt ve üstyapı tesisleri, yerleşim alanın tümü içindeki canlılarla beraber zarar görebilir.

·         İletişim ve enerji temininde büyük sıkıntılar yaşanabilir.

·         Karayolları kapanabilir. Bunun sonucunda insanlar araçlarında mahsur kalabilir.

·         Ormanlık alanlarda ağaçlara zara görebilir hatta tamamen yok olabilir.

·         Kayak ve kar sörfü yapan sporcular çığ altında kalarak yaşamlarını yitirebilir.

3) Korunma Yolları:

·         Çığharitalaması yapmak.

·         Çığ önleyici ve zararlarını azaltıcı yöntemler geliştirmek.

·         Teraslama

·         Ağaçlandırma

·         Kar örtüsünün duyarlılığını sağlamamak.

·         Rüzgar etkisinin azaltılması

·         Yamaçtaki kar örtüsünün yapısını değiştirme

·         Çığ tünelleri yapmak

·         Geciktirme, durdurma, saptırma yapıları yapma

·         Uyarı sistemi kullanma

KAYNAKÇA:

1. ŞAHİN, Cemalettin, 2007, “Doğal Afetler”, Genel Coğrafya, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, ANKARA

2. YAZICI, Hakkı, KOCA, Mehmet Kürşat, 2011, “Afetler Coğrafyası”, Genel Coğrafya, Pegem Yayıncılık, ANKARA

DETAYLI BİLGİ VE GÖRÜNTÜLER İÇİN:
1.METEOROLOJİ VE ÇIĞ:Metoroloji ve çığ hakkında bilgi edinebilirsiniz.
2.ÇIĞ KAYMASI:Çığ oluşumu hakkında detaylı bilgi edinebilirsiniz.
3.ÇIĞ VE KORUNMA:Çığdan korunma hakkında detaylı bilgi edinebilirsiniz.
4.TÜRKİYEDE ÇIĞ:Türkiye de çığ hakkında detaylı bilgi edinebilirsiniz.
5.FOTOĞRAFLAR:Çığ fotoğrafları .